Oktober: Maand van de Geschiedenis in Zutphen

21 juli 2025

Oktober: Maand van de Geschiedenis in Zutphen

In oktober vieren we de Maand van de Geschiedenis. En dat niet alleen we vieren ook dat ons Zutphense archief 175 (!) jaar bestaat. We trappen af met het Weekend van de Wetenschap op 4 en 5 oktober. Dan houden meer dan 300 instellingen in het hele land activiteiten; van spannende experimenten en interactieve demo’s tot boeiende lezingen en verrassende ontdekkingen. Bezoekers kunnen op zoek naar antwoorden en zelf de wetenschap ontdekken. Als Erfgoedcentrum Zutphen sluiten we daar heel graag bij aan, met activiteiten voor alle leeftijden:

 

4 oktober: Katewattuh? 

Kinderen van 8 tot en met 12 jaar kunnen in het Stedelijk Museum Zutphen meedoen aan de workshop ‘Katewattuh?’. In deze workshop treden zij in de voetsporen van Jan Floris Martinet. Deze natuuronderzoeker schreef in de achttiende eeuw in Zutphen zijn beroemde natuurbijbels voor volwassenen én voor kinderen. De boeken zijn geschreven als een vraag-en-antwoordspel, en ze zijn voorzien van vele mooie tekeningen. 

In de workshop gaan kinderen aan de slag met het maken van hun eigen katechismus, een natuurbijbel. De museumdocent vertelt kort over wie Martinet was en over zijn werk. Ook nemen de kinderen een kijkje in de schelpenkoepel bij de ingang van het museum. Hier leren ze hoe zij, net als Martinet, te werk gaan als echte natuuronderzoekers. Daarna gaan de kinderen zelf aan de slag met het maken van een eigen tekening voor hun natuurbijbel. 

Tijd: 14.00 tot 15.00 uur
Leeftijd: 8 t/m 12 jaar (jongere zusjes en broertjes mogen ook meedoen).
Deelname: gratis
Vooraf aanmelden is verplicht (vol = vol) en kan via deze link
Locatie: Stedelijk Museum Zutphen, 's Gravenhof 4, Zutphen

4 oktober: De beproefde remediën van Christina Poppinck

In het Regionaal Archief Zutphen wordt een medisch receptenboek uit de zeventiende eeuw bewaard. Dit unieke receptenboek uit 1613, vol vreemde ingrediënten zoals afgehakte hoofden en dierlijke onderdelen, werd lange tijd gezien als een ‘heksenboek’. Na uitgebreid onderzoek door historica Mirjam van Velzen-Barendsen blijkt het boek echter meer te zijn dan dit, en toont het de medische kennis van een bijzondere vrouw. Tijdens het Weekend van de Wetenschap duiken we hier dieper in, samen met vegetatiekundige Eddy Weeda en historicus en vinoloog Mariëlla Beukers. Mirjam van Velzen neemt de deelnemers op een rondleiding door het archiefdepot waar ze ook onder andere het receptenboek zal laten zien.

Eddy Weeda

Eddy Weeda (1952) is een bekende Nederlandse vegetatiekundige en ecoloog. Hij schreef (met anderen) populaire standaardwerken zoals de Nederlandse Oecologische Flora, Atlas plantengemeenschappen in Nederland en De vegetatie van Nederland en hij werkte mee aan Van mummiepoeder tot zilverschoon, De beproefde remediën van Christina Poppinck.

Mariëlle Beukers

Mariëlla Beukers (1963) studeerde Geschiedenis en Mediëvistiek in Utrecht. Naast haar werk als coördinator Publieksbereik en Participatie voor UNESCO Werelderfgoed de Neder-Germaanse Limes is zij vinoloog van de Wijnacademie en schrijft ze over (Nederlandse) wijn en de geschiedenis van wijn. In het boek schreef zij de bijdrage ‘Wijn als medicijn rond 1600’.

Mirjam van Velzen-Barendsen

Mirjam van Velzen-Barendsen (1979) studeerde Middeleeuwse geschiedenis in Groningen. Sinds 2010 is ze als historicus werkzaam bij het Regionaal Archief Zutphen, waar ze onderzoekers op weg helpt, redactioneel werk verricht en ook zelf op zoek gaat naar verhalen. Ze maakt deel uit van de redactie van verschillende tijdschriften en ze werkt voor de Stichting IJsselacademie onder andere aan de uitgave de Thesaurus van Gramsbergen. Een 17de-eeuws medisch handschrift ontsloten.


Programma:

  • Lezing door vegetatiekundige Eddy Weeda
  • Lezing door historicus en vinoloog Mariëlla Beukers
  • Rondleiding door het archiefdepot door Mirjam van Velzen-Barendsen

 

Tijd: 14.00 tot 16.30 uur (inloop 13.45 uur)
Deelname: gratis
Vooraf aanmelden is verplicht en kan via deze link
Locatie: Regionaal Archief Zutphen, Spiegelstraat 13, Zutphen

5 oktober: Van bodemschat tot schroot

Heb je een mooie of bijzondere vondst gedaan in de grond in Oost-Nederland? En wil je een bijdrage leveren aan de collectieve archeologische kennis van ons deel van het land? Kom dan, mét je vondst, op 5 oktober naar de archeologische inloopmiddag Van bodemschat te schroot, van het Erfgoedcentrum Zutphen in samenwerking met PAN (Portable Antiquities of the Netherlands) en ARMED. Het is meteen een goede gelegenheid om binnen te kijken in de Kruittoren. Laat je vondsten onderzoeken tijdens deze inloopmiddag in Zutphen. Het is meteen een goede gelegenheid om binnen te kijken in de Kruittoren. Je kunt daar deze middag nog meer ontdekken over archeologie en deelnemen aan de ArcheoHotspot.

Laat je eigen vondst registreren

Archeologisch vondsten, bijvoorbeeld gevonden met een metaaldetector, kun je meenemen naar de middag. PAN wil zulke oudheidkundige vondsten in privébezit documenteren en online publiceren. Daardoor komt informatie over de vondsten en de plek waar ze zijn gevonden beschikbaar voor wetenschap, erfgoedonderzoek, musea en alle andere geïnteresseerden. Tijdens de inloopmiddag bekijkt een archeoloog alle vondsten nauwkeurig. Ze beschrijven, meten, wegen en fotograferen je vondst. Zo kom je er zelf ook van alles over te weten. En de gegevens worden opgeslagen in de PAN-database. Er wordt gekeken naar de ouderdom van de vondst, maar ook naar het type object en het gebruik ervan. Soms kunnen we ontdekken wie het object heeft gemaakt of zelfs wie het heeft gebruikt. Sommige onooglijke objecten verbergen kennis van onschatbare waarde!
Belangrijk om te weten: de vindplaats van je vondst wordt niet zichtbaar gemaakt voor derden en na registratie neem je je eigen vondst gewoon weer mee naar huis. De informatie over je vondst blijft vindbaar via de website van PAN en is zo beschikbaar voor jezelf en voor onderzoek.

Na het succes vorig jaar is het de tweede keer dat PAN en het Erfgoedcentrum Zutphen een inloopmiddag in Zutphen houden. In Zutphen registreren we al jaren zoveel mogelijk archeologische resten en daardoor vinden we regelmatig iets bijzonders. Vanuit de warme samenwerking met ervaren metaaldetectie-vrijwilligers volgde de zeldzame vondst van het middeleeuwse kwadrant. Het leek een simpel metalen plaatje, maar na schoonmaken en bestuderen bleek het onooglijke stukje metaal een navigatie-instrument uit de Hanzetijd te zijn waarvan er slechts twee andere exemplaren in Europa bekend zijn.

PAN pakt deze aanpak landelijk op. Het is een netwerk dat onder de stichting ArcheoHotspots opereert en dat grotendeels betaald wordt door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Tijd: vrije inloop tussen 13.00 en 17.00 uur
Toegang: gratis
Locatie: Kruittoren, Kruittorenhoek 1, Zutphen 

 

 

Fiona de Heus

Communicatie