Erfgoed van de week: Zutphense Stoomgrutterij
Door Bert Fermin
Je zou het niet zeggen, maar nog tot na de Tweede Wereldoorlog zat de middeleeuwse Zutphense binnenstad nog vol industriële complexen. Soms verstopt op plekken waar je het niet zou verwachten. En nu vrijwel vergeten. Twee jaar terug werd er een loodje gevonden op de Kremerskamp in Warnsveld dat zo’n industrieel complex onder de aandacht heeft gebracht. Rond een stokkenkruis staat: “D.L. van Elk & Zoon Zutphen” en aan de andere zijde “No.1 Zutphense stoomgrutterij”. Nooit van gehoord… Na enig speurwerk in de oude gemeenteraadsverslagen tussen 1861 en 1881 werd de betreffende grutterij gevonden. Omschreven als “stoom-tarwemeelfabriek” en later als “meelfabriek met grutterij”. Het bedrijf zat in de Agnietensteeg en was toegankelijk via het nu nog bestaande poortje in de Beukerstraat. Daarop was een tekst aangebracht: “Zutphense Stoomgrutterij D.L. van Elk & Zoon, Handel in Meel en Voerartikelen”. Een stoomfabriek midden in het centrum, op de plek die bekend is vanwege de middeleeuwse wandschilderingen van de Negen Besten” (zie Erfgoed van de Week oktober 2023). Vorige week dook er een tweede loodje van Van Elk op, dit keer aan de Damlaan, vlak bij Eefde. Dit maal met de tekst: “H.A.A. van Elk Zutphen” en kwaliteitsaanduiding 00. H.A.A. van Elk blijkt de zoon te zijn die vermeld wordt op het eerste loodje. Blijkbaar nam hij het bedrijf van zijn vader over. In 1911 werd het bedrijf, dat inmiddels “graan-schoonderij” wordt genoemd, nog uitgebreid. Vader en zoon waren tevens koopman in granen. Later werd in het pand de Koninklijke Zutphense Stoomzeepfabriek van B.A. Albers, later Albers en Vergeer, gevestigd. Het adres was intussen Oude Wand 30, de andere uitgang van de Agnietensteeg. Nog weer later was banketbakkerij Kreyenbroek hier gevestigd - tot het pand in 1972 afbrandde.
Vreemd genoeg werden de loodjes van het Zutphense bedrijf van Van Elk nooit eerder gevonden. Dit in tegenstelling tot de loodjes van Meelfabriek De Vlijt (Wessanen) in Wormerveer en van De Weichsel in Amsterdam. Kwestie van schaal.
