Erfgoed van de week: De binnengracht

Door Hilde Ploegmakers

Sinds de uitbreiding van de vesting kort na 1700 is de gracht binnen de muren van de Zutphense vestingwerken komen te liggen. Het is een binnengracht geworden. Veel ambachtslieden zullen het water ervan gebruikt hebben om goederen te vervoeren, de huisvrouwen zullen het gebruikt hebben om de was mee te doen. Het werd waarschijnlijk zelfs gebruikt voor drinkwater. 

Open riool

Aan het einde van de achttiende eeuw had de stad 7.500 inwoners, in 1860 was het inwoners aantal ruim verdubbeld. Iedereen woonde binnen de vestingmuren, dus het was een drukke bedoening. Er werd steeds meer afval en ontlasting geloosd op de binnengracht. De gracht veranderde langzaam in een open riool.

Op de kadastrale kaart van 1832 grenst de gracht aan de achterzijde van de percelen van de Laarstraat. De andere zijde grenst aan een open plein met een paardenstal. Later is op dit plein een school gebouwd. De achterzijde van de school lag aan de binnengracht. Op de tekening van de school is te zien dat alle toiletten aan de achterzijde zitten, dichtbij de binnengracht. De school kreeg in 1895 al een rioolaansluiting, die erop uitmondde. Je kunt wel nagaan hoe het gesteld was met de hygiëne en de stank…

De aanleg van een riool nam nog enige tijd in beslag. Het was waarschijnlijk pas halverwege de twintigste eeuw dat iedereen aangesloten was op het riool en dat de binnengracht gedempt kon worden. Dat gebeurde in 1961 in fases.

Boompjeswal

De binnengracht is later langs de Boompjeswal weer (beeldend) teruggebracht in een parkachtige omgeving. De verbeelding van de gracht stopt bij het restaurant de Gracht, maar als je even iets verder loopt en het olifantenpaadje naar beneden neemt, dan loop je weer op de oude binnengracht. Je kijkt een keer naar links en ziet dat de parkeerplaats een stukje hoger ligt dan de Halvemaanstraat. Rechts zie je dat de opritten naar de loodsen aardig omhoog lopen. De bebouwing van de Laarstraat bekijk je nu vanaf een laag punt aan de achterzijde.

De volgende keer als je deze straat loopt, bedenk je dan dat je eigenlijk ook over een oude gracht van een vestingwerk loopt, een binnengracht die veel gebruiksmogelijkheden kende en een open riool.