Erfgoed van de week: Vuursteen
Door Renske den Boer
In deze Erfgoed van de week nemen we een techniek onder de loep: vuursteen. U heeft er vast wel eens over gehoord. De meeste kinderen die les krijgen in de vroegste geschiedenis, moeten eerst leren dat met vuursteen niet altijd vuur werd gemaakt. Als je twee stenen tegen elkaar tikt, krijg je zo’n lekker brandluchtje waardoor romantische gedachtes over een kampvuur van jagers-verzamelaars in de prehistorie van onze contreien gemakkelijk opkomen.
Maar vuursteen werd voornamelijk om een hele andere reden in gebruik genomen: het breekt voorspelbaar en wanneer het breekt is de rand scherp. Scherpe randjes kun je goed gebruiken om mee te snijden, hakken, schaven en alle andere gereedschapstoepassingen die je kunt verzinnen. Het roestvrijstaal van de prehistorie, moet je maar denken.
In de vroegste steentijd werd relatief kwistig omgegaan met het ruwe materiaal. Van een knol vuursteen maakte men een stuk gereedschap dat voor vele toepassingen werd gebruikt. Tienduizenden jaren was dit de normaalste zaak van de wereld. We hebben in Zutphen nog geen vuursteen gevonden die met deze techniek is bewerkt. Goede voorbeelden zijn bijvoorbeeld te vinden in de Noordzee die toen droog lag (Doggerland).
Het oudste wat onze archeologen hebben gevonden is van de nieuwlichterij aan het einde van de laatste ijstijd: klingtechniek. Van een knol vuursteen werd een kern gemaakt waar vele lange smalle plaatjes (klingen) vanaf werden gehaald. Van de klingen kon je daarna gereedschappen maken die meer gespecialiseerd waren (mes, priem, pijlpunt of schrabber bijvoorbeeld).
Meestal vind je als archeoloog niet veel vuursteen bij elkaar. Het is ‘bijvangst’ bij een opgraving. Zoals bij de opgraving aan de Damlaan was de vondst van enkele afslagen niet precies te dateren. Zelfs in de middeleeuwen werd nog vuursteen bewerkt voor de vonk bij vuurwapens, zoals bijvoorbeeld het musketflint dat gevonden werd aan de Van Dorthstraat. En zo zijn we toch weer rond: de nieuwste vuursteenbewerking had wél ten doel om een vonk over te brengen.
Foto 1: Klingtechniek.
Foto 2: Afslagtechniek.
Foto 3: Vonktoepassing.