Erfgoed van de week: Het paard van Sinterklaas
‘Oh kom er eens kijken’ is de uitnodigende titel van de verrassende tentoonstelling over illustrator Charlotte Dematons, bedoeld voor alle kinderen, klein en groot! Dematons laat in haar Sinterklaasboek zien waar en hoe de Pieten wonen en werken. Dat Pietenhuis kan nog tot en met 8 december bezocht worden op de begane grond van het Stedelijk Museum Zutphen. Een verdieping hoger is overigens de overzichtstentoonstelling ‘Ga je mee?’ ingericht over het hele oeuvre van Charlotte Dematons.
Dwalend van de ene kamer naar de andere, die van de Modepiet, de Bakpiet, de Scheepspiet, de Kunstpiet en de Junglepiet kom je in de deftige kamer van Sinterklaas zelf. Zijn mijter, fluwelen loafers en zijn oude radio zijn er te vinden in de grote kussenkast, zijn bed en luie stoel nodigen uit om even een uiltje te knappen. Aan de wand zien we onder een stolp zijn ring met flonkerende steen en op de vensterbank staat een bronzen beeld van ‘Mijn trouwe vriend’. Het is een bronzen merrie, gemaakt door animalier Hetty Heyster. Ook in de spannende duistere kamer van Junglepiet zijn enkele van haar dieren, zoals een olifant, panda, orang-oetan of tapir in het wild te spotten.
De dierenbeelden van Hetty Heyster behoren tot de beste van Nederland en zijn in vele museale en particuliere collecties te vinden. Sinds 2023 bezit Museum Henriette Polak een zeer ruime collectie van haar werk, dankzij een gulle schenking van de kunstenaar. Haar ‘Circuspaard, merrie’ uit 1994 fungeert deze keer exclusief als het paard van Sinterklaas.
Ons beeld van de Sint in zijn rode mantel en met gouden staf op een witte schimmel is haast onwrikbaar in ons nationale visuele geheugen geprent. Op 18e-eeuwse centsprenten en illustraties bij Sinterklaasliederen zien we Sinterklaas op zijn paard statig door de straten rijden. In de 19e eeuw, en vooral dankzij het zeer populaire kinderboekje ‘Sint-Nikolaas en zijn knecht’ van Jan Schenkman uit 1850 openbaart zich pas echt ‘de wereld rond Sinterklaas’. We zien hem aankomen op zijn (witte of zwarte) paard op een stoomboot, inkopen doen bij tal van winkels en weer vertrekken per luchtballon.
Sindsdien is de iconografie van Sinterklaas, van de intocht van de Sint en alles daaromheen, tot en met een spannend Sinterklaasjournaal en pieten in diverse kleuren, verrijkt met een grote rijkdom aan nieuwe beeldelementen. De traditie is springlevend, zoals in het Stedelijk Museum overduidelijk te zien en te beleven is; oh kom er eens kijken!