Erfgoed van de week: De oudste foto van Nederland komt uit Zutphen

De “licht-teekening” van de Zutphense apotheker Willem Hallegraeff (1799-1870) is op dit moment de oudst bewaard gebleven foto die ooit in Nederland is gemaakt. De foto is gedateerd op 25 november 1839. Dat is drie maanden na de introductie van de fotografie in Parijs in augustus 1839, en wordt hier “licht-teekening” genoemd. We zien een prent van een romantisch tafereeltje van een paartje (rechts onderin) waarvan de vrouw op een bankje zit bij de ruïne van een oude stads- of kasteelpoort.

Het procedé werkte als volgt: een vel papier werd met een oplossing van zout bewerkt. Daarna werd een oplossing van zilvernitraat op dit gezouten papier overgebracht. Daardoor ontstond een lichtgevoelige zilverchloride en werd het papier dus lichtgevoelig. Na droging werd het papier belicht, waarna het gespoeld en gefixeerd werd. Zo kon de foto langer bewaard worden. We noemen deze oer-fotografietechniek een zoutdruk.

De foto werd aangetroffen in het Album Amicorum – een Vriendenboek - van de amateurkunstenaar Aarnout Jacobus van Eijndhoven (1805-1861). Hij was afkomstig uit Amsterdam en verhuisde rond 1838 naar Zutphen, waar hij in 1861 overleed.

Ná deze foto zijn er miljarden gemaakt in Nederland, vóór deze geen enkele!

In verband met de zeer grote lichtgevoeligheid en kwetsbaarheid van het origineel worden in het Stedelijk Museum Zutphen (Musea Zutphen) een reproductie van het origineel en een positieve afdruk (de zwart-witte afbeelding) getoond.