Erfgoed van de week: Aflaten

Afgelopen maand presenteerden we de stadswandeling Religieus erfgoed in Zutphen en de bijbehorende audiotour. In de wandelgids wordt in het hoofdstuk over het Agnietenconvent (9) uitgebreid stilgestaan bij het middeleeuwse fenomeen aflaten: een kwijtschelding van de (straf)tijd die elke mens in het vagevuur, het voorportaal van de hel, moest doorbrengen.

"Waarlijk geboet en gebrecht"

Aflaten werden verleend aan "allen die waarlijk geboet en gebrecht [gebiecht] hebben, welke op Kerstmis, Pasen, Hemelvaartsdag, Pinksteren…[etc., etc]...de [betreffende] kerk vromelijk bezocht, de godsdienst aldaar bijgewoond en met de goederen, hun door God verleend, de behulpzame hand geboden hebben tot de bouw van dezelfde kerk, ter vermeerdering en het herstel van haar sierraden…" (bron: archief 0138 Collectie Meinsma inv.nr.170: Vertaling aflaat van de St.-Walburgiskerk 29 december 1452).

Om een aflaat te verkrijgen moest de gelovige dus in elk geval op alle belangrijke kerkelijke feest- en gedenkdagen de kerkdienst bezoeken, maar dus ook [naar vermogen] materieel (financieel) bijdragen. De armere burger deed daarvoor een duit in het (collecte)zakje, de bemiddelde burger liet zijn grotere en structurelere gift optekenen in een oorkonde.
Dit was een veelvoorkomende praktijk in de middeleeuwen, waarmee de religieuze instellingen de bouw en instandhouding van kerken en een deel van hun lasten bekostigden. Ook de bouw van de St.-Pieter in Rome werd uit de opbrengst van aflaten betaald. De handel in aflaten is een van de zaken waartegen de hervormingsgezinden in opstand kwamen.

Zeldzaamheid!

Wat het boekje niet vermeldt, is dat een zeer goed bewaarde, rijk geïllustreerde en pauselijk goedgekeurde aflaat van vrouwenconvent Het Rondeel uit 1336 een van de topstukken van het Regionaal Archief Zutphen is. Een zeldzaamheid, zeker in deze versierde vorm, want er zijn slechts een handvol vergelijkbare stukken in Europa bewaard gebleven. Tijdens open dagen is deze aflaatbrief in het Regionaal Archief Zutphen te zien. Voor meer informatie over dit unieke document zie de link.

Religieus Erfgoedroute

De Religieus Erfgoedroute is gratis af te halen bij de VVV aan de Houtmarkt. De audiotour kun je vinden de app Podcatcher Audio Guide (zoek in de app naar Stedelijk Museum Zutphen).

Klik hier voor meer informatie over de aflaatbrief.