Erfgoed van de week: De heerschende Persloop
Getallen
Matthias Geuns maakte een uitgebreide statistische analyse van het aantal ziekte- en sterftegevallen. Hij kwam tot de conclusie dat de epidemie van 1779 niet in de steden van de graafschap Zutphen, maar wel in het scholtambt Zutphen had gewoed. Daaronder viel ook de huidige gemeente Gorssel.
In het laatste kwart van de achttiende eeuw werd Gelderland geteisterd door een zeer besmettelijke ziekte: Dysenterie, toen ook wel de Rode Persloop genoemd. Net als bij het coronavirus nu, was er over de persloop nog een heleboel onbekend. Naar de eerste epidemieën in Gelderland werd een uitgebreid onderzoek gedaan door Matthias van Geuns, professor in de geneeskunde. Van Geuns schreef toen een rapport met de indrukwekkende titel: De heerschende Persloop (dysenteria epidemica) die in de laatste jaaren vooral in 1783 de procincie van Gelderland fel getroffen heeft. Nagespoord, inzonderheid op het quartier van Veluwen, en ten gemeenen nutte verhandeld. Van dit rapport wordt in het archief van de Hervormde Gemeente Gorssel-Epse een exemplaar bewaard.
Verspreiding voorkomen
Artsen tastten aanvankelijk in het duister over de manier waarop verspreiding van de ziekte kon worden voorkomen. En daarom werden er soms vreemde maatregelen getroffen. Zo moesten timmerlieden in 1779 openbare toiletten timmeren, zodat men op een centrale plaats naar het toilet kon. Dat was natuurlijk een bron van besmetting! Maar er werden ook maatregelen getroffen die ons bekend voorkomen: markten werden verboden en mensen die ziek waren, moesten in quarantaine. Gelukkig zorgde het onderzoek van Matthias van Geuns voor meer duidelijkheid.
Zekere afstand
Een van de conclusies was dat de ziekte niet door de lucht werd verspreid. Maar Matthias benadrukte dat huisgenoten van een zieke als eerste gevaar liepen om besmet te raken en zo op hun beurt een gevaar waren voor de rest van de stad. Quarantaine van de patiënt was dus van wezenlijk belang! Ook de verplegers werd een “zekeren afstand” van gezonde mensen aangeraden. Besmetting via de lucht was dan niet mogelijk, dus de mensen konden zich ontdoen van “ongepaste vrees en angstvalligheid”.
Het rapport van Matthias van Geuns hoort bij archiefnummer 5049 van de Hervormde Gemeente Gorssel-Epse en wordt in 2020 gerestaureerd. Daarna krijgt het een inventarisnummer en zal het beschikbaar zijn voor onderzoek. Voor wie niet kan wachten: het is ook beschikbaar via Google books: