Erfgoed van de week: De Kaleidoskoop (1846-1851)

De Kaleidoskoop was een nieuws- en advertentieblad, zeg maar een van de eerste regionale “sufferdjes”. Gedrukt bij Boekdrukkerij Ter Gunne in Deventer en verspreid door diverse tussenpersonen in Deventer, Apeldoorn, Zutphen en Zwolle. Toch was het blad wel wat meer dan een “sufferdje”...

Het was namelijk uitgesproken kritisch jegens politiek en bestuur. Het schreef – in eigen woorden – “voor iedereen, ook bepaaldelijk voor het volk: niet het Janhagel of canaille bedoelen wij, maar den geachten middenstand, het gewoon publiek, den burger, de niet genoeg gewaardeerde grondzuil van staat en maatschappij. Wij willen, dat hij wete, hoe hij geregeerd en gepl….wordt. Wij zullen daarbij ons zoo duidelijk en populair uitdrukken, als ons mogelijk is, om verstaan te worden.”

Daarnaast publiceerde de Kaleidoskoop volgens eigen zeggen in de ‘geest van vrijmoedigheid, onpartijdigheid en onafhankelijkheid. De krant was aanhanger van de grondwetherziening van Thorbecke in 1848, destijds een actueel onderwerp. Maar tegelijk was de Kaleidoskoop zeer kritisch ten opzichte van dezelfde (‘behoudende partij liberaal’), de koning, ministers, Staten Generaal, Provinciale Staten en ook lokale gemeentebesturen. Het blad toonde zich vooral scherp op de staatshuishouding, het financiële beleid, belastingen, post, verkwisting van publieke middelen en inconsequent handelen door overheden.
Hierdoor is de inslag van de Kaleidoskoop te kenmerken als progressief liberaal of radicaal vanwege de zelfverklaarde vrijmoedigheid (zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Progressief_liberalisme).

Ook was de Kaleidoskoop zeer kritisch ten opzichte van andere kranten, zoals de Zutphense Courant en de Arnhemse Courant, die zij regelmatig een te weinig kritisch-journalistieke houding en partijdigheid verweten. Volgens de Kaleidoskoop (editie 8 juni 1850) laat de Zutphense Courant zich van zijn meest bekrompen kant zien, als die zich verzet tegen de voorgenomen opheffing van Zutphen als hoofdkiesdistrict en onderschuiven bij Deventer.
Concurrerende steden in plaats van communicerende vaten…

Los van dit alles biedt de Kaleidoskoop door de advertentiepagina’s en de kleine nieuwsberichten een venster op een andere tijd. Alleen vertonen diverse berichten uit die andere tijd soms opvallende overeenkomsten met de onze. En verder laat het oude nieuws ons weer even zien hoe nu nog bestaande zaken ooit zijn begonnen, zoals de oprichting van Nederlandsch Mettray in Eefde. Volg ons op Facebook en Instagram om daar meer van te zien...

De Kaleidoskoop is terug te vinden in onze periodiekenviewer. Blader hier door de edities.