Erfgoed van de week: Schaken en ontvoeren
Het sluiten van een gelukkig huwelijk was in het verleden geen gemakkelijke opgave. Want wat als je verliefd werd op iemand die door je ouders als “beneden jouw stand” werd beschouwd? Of als de liefde niet werd beantwoord? Je had in de meeste gevallen toestemming van je voogd nodig om te trouwen. Daar was een rigoreuze oplossing voor: ontvoering!
Ouderwetse romantiek
Dergelijke praktijken roepen vaak romantische taferelen bij ons op. Jongedames die met hun geliefde afspreken. Hij komt op een gestolen paard om haar te halen. Met niet meer dan een knapzak en hun liefde gaan ze er vandoor om in het diepste geheim te trouwen…
De realiteit was helaas minder romantisch.
De overheid grijpt in
In oktober 1660 publiceerden de Staten van Gelre en het Graafschap Zutphen een speciaal plakkaat om deze praktijken tegen te gaan. Een van deze plakkaten wordt in het archief van Zutphen bewaard. Het was nodig, want het was de droeve werkelijkheid dat verschillende personen “kinderen staende in de macht van haere Olderen off Vooghden ’t zy tegens off met haeren wil t’ontschaecken ende t’ontvoeren…”
Dood of armoede
De straffen logen er niet om. Op het schaken van een reeds getrouwde vrouw stond de doodstraf. Op het ontvoeren van een meisje tegen haar wil en dat van haar vrienden, ouders en voogden: inbeslagname van alle bezittingen. Wanneer het meisje zelf instemde met de ontvoering, werd zij onterfd. In alle gevallen werd het ontvoerder nagenoeg onmogelijk gemaakt om de kost te verdienen. Hierdoor was het kersverse echtpaar tot armoede gedoemd.
Natuurlijk was het ook mogelijk dat een minderjarige jongeman werd geschaakt door een verleidelijk “Vrouw-persoon”. In dat geval werd zij alleen gestraft. Haar goederen werden in beslag genomen, ze werd onterft en had geen rechten op het het bezit van de geschaakte jongeman.
Lukte het elders een huwelijk te sluiten? Dan beschouwde de Gelderse Staten het huwelijk simpelweg als ongeldig. Alléén verzoening met de ouders en/of voogden kon dan het huwelijk dan nog redden!
