Erfgoed van de week: Een fraaie voeg
Een typisch kenmerk van architectuur voor de Eerste Wereldoorlog is de toepassing van decoratie in gevels. Deze versieringen zie je terug in de vorm van sierlijsten, beeldhouwwerk, spekbanden, stucwerk, afwijkende metselverbanden, keramiek (zoals tegels) of gebruik van verschillende kleuren baksteen. In veel neo-stijlen aan het einde van de negentiende eeuw wordt hier vaak gebruik van gemaakt maar ook in de hierop volgende architectuurstijlen zoals de art nouveau en de jugendstil zien we een veelvuldige toepassing hiervan.
Decoratie werd toegepast als uiting van rijkdom of als gevelverfraaiing. Veel neo-stijlen gebruikten decoratievormen uit het verleden om naar een specifieke stijl te verwijzen. Daarnaast had decoratie de functie om de gevel te geleden.
Vaak zien we dat sierelementen worden toegepast om verdiepingshoogten, de entree of de indeling van vensters of kozijnen te markeren. Zo werd er bijvoorbeeld een andere kleur baksteen of speklaag aangebracht ter hoogte van de boven-, onder- en tussendorpel (of wisseldorpel) van kozijnen. Oftewel allerlei technieken werden toegepast om de gevel te ‘verfraaien’ en natuurlijk mooier te maken dan de buurman.
Recent kwamen monumentenzorgers van de gemeente Zutphen een bijzondere vorm van decoratie tegen bij een woonhuis aan de Coehoornsingel. De gevel beschikt over een fraaie sierlijst van gekleurde stenen in afwijkend verband onder de gootlijst. Tussen de vensters zijn ruitvormige stucversieringen aangebracht. Tevens zijn de boogvullingen boven de ramen opgevuld met fraaie tegels. Echter, er valt nog iets bijzonders op.
Wanneer je wat op afstand gaat staan van de gevel, zie je dat het metselwerk wordt onderbroken door horizontale banden ter hoogte van onder-, tussen- en bovendorpels van de kozijnen. Een toeschouwer denkt snel aan een andere kleur baksteen. Dit is echter niet het geval. In plaats daarvan heeft de metselaar bewust op deze plekken gebruikgemaakt van een afwijkende voegkleur in de lintvoeg en de daaraan grenzende stootvoegen. Zo smelten op een afstand de bakstenen visueel aan elkaar en ontstaat er een onderbreking in het metselwerk. Ook de segmentbogen boven de vensters zijn voorzien van een gekleurde voeg. Waarschijnlijk heeft men met pigment of vulmiddel getracht om de kleur van de aangrenzende baksteen te imiteren.