Erfgoed van de week: De Heilige Kindsheid

Deze twee foto’s – noem het gerust kiekjes – werden met een stapeltje andere foto’s bezorgd bij het Regionaal Archief Zutphen. Wat compositie en scherpte betreft zijn de twee foto’s niet best en iemand die het afgebeelde tafereel niet had herkend, had ze misschien gewoon weggegooid. Gelukkig worden bij het archief foto’s nooit zomaar weggegooid en zag iemand dat het op deze foto’s niet ging om een verkleedpartijtje of carnavalsstoet, maar om een optocht voor de Heilige Kindsheid.

Een verzuilde maatschappij

Zo tussen de jaren 1900 en 1960 was de katholieke gemeenschap in Nederland tot in de kleinste facetten georganiseerd. De katholieke gemeenschap was een van de zuilen van verzuild Nederland. Natuurlijk was er de kerk met de bisdommen, parochies en kloosters. Er was een eigen politieke partij en eigen vakbond. Jongens en meisjes gingen naar katholieke scholen en internaten en sommigen studeerden daarna op de universiteit in Nijmegen of de hogeschool in Tilburg. Katholieken hadden een eigen krant en luisterden naar de KRO. Er waren katholieke sportverenigingen, padvindersgroepen, fanfares en talloze andere verenigingen. Omdat dit alles vaak gepaard ging met de kenmerkende katholieke symboliek, pracht en praal wordt vaak wat schamper gesproken over het Rijke Roomse Leven.

De Heilige Kindsheid

Een van die typische uitingen van dit Rijke Roomse Leven was de Heilige Kindsheid. Dit was een pauselijk genootschap opgericht in 1843 in Frankrijk in de tijd dat de kolonisatie, en in de voetsporen daarvan ook de missionering, van vooral Afrika en Azië op gang kwam. In de loop van de negentiende eeuw kreeg het fenomeen ook in katholiek Nederland voet aan de grond. Kinderen tot twaalf jaar oud konden lid zijn. De kinderen baden en bedelden met als doel om bij te dragen aan de kerstening van kinderen in niet-christelijke landen. Jaarlijks hoogtepunt was de optocht waarbij de kinderen verkleed gingen als een echte bisschop, zuster of missionaris om zo al biddend kleine giften voor de missie bij elkaar te bedelen.

Klein Vaticaan

Ook in Zutphen vonden deze Kindsheidsoptochten plaats. En waar anders dan in de Nieuwstad konden die optochten plaatsvinden? De Nieuwstad werd in de volksmond Klein Vaticaan genoemd. In dat stadsdeel stond de eigen Sint-Janskerk, een parochiehuis en een heel pakket aan katholieke scholen. Veel middenstanders waren eveneens katholiek. Dat gold bijvoorbeeld ook voor de familie Vaes, de uitbaters van het bekende Hotel Spaan.

Archiefje Vaes/Hotel Spaan

Zo komen we bij de herkomst van de foto’s. Via familie kwam een kleine nalatenschap van mevrouw Anny Vaes bij het archief terecht. Behalve wat foto’s van Zutphen in het algemeen en Hotel Spaan in het bijzonder, bevatte de nalatenschap ook wat jeugd- en schoolfoto’s van Anny Vaes. Zij groeide op in deze katholieke omgeving in het midden van de twintigste eeuw. Talloze Nieuwstadsbewoners hebben een zelfde jeugd beleefd, toch blijken Anny’s kiekjes van de Heilige Kindsheid in Zutphen vrijwel unieke documenten.
Meer foto’s van Klein Vaticaan, Hotel Spaan, Anny Vaes en de Heilige Kindsheidoptocht vindt u met deze trefwoorden op de beeldbank van het Erfgoedcentrum.