Erfgoed van de week: Loodjes uit alle windrichtingen
Wie wel eens met een metaaldetector heeft gezwaaid weet dat van alle metalen lood het gemakkelijkste te vinden is. Ook dit jaar zijn er weer veel nieuwe oude keurloodjes gevonden door onze enthousiaste detectievrijwilligers (waarvoor veel dank!). Opvallend is dat ze uit alle windrichtingen komen. Archeoloog Bert Fermin heeft ze op een rij gezet.
We beginnen met het westen. Twee loodjes komen uit Tiverton, een marktstadje ten noorden van de Engelse havenstad Exeter in het graafschap Devon dat veel wol exporteerde naar met name Nederland. Op het Jeugdgevangenisterrein werden twee lakenloodjes uit deze stad gevonden. Op het lood zien we behalve de naam Tiverton ook de initialen WL, wat staat voor William Lewis, een textielhandelaar die tussen 1694 en 1748 actief was. Het cijfer 22 aan de andere zijde geeft een lengtemaat aan.
Op de Schupstoel werd een lakenlood uit het noorden gevonden met drie kronen op de ene zijde en waarschijnlijk een gotische letter N op de andere. De datering ligt ergens in het begin van de zeventiende eeuw. De drie kronen vormen het wapen van Zweden, de letter N slaat waarschijnlijk op de stad Norrköping, dé industriestad van Zweden op dat moment, en ook een stad met een zeer grote Nederlandse invloed (google de naam Louis de Geer maar eens).
Uit het oosten komt een loodje met een kruis en twee roosjes in de bovenste kwartieren. Het werd gevonden aan de Martinetsingel. Vrijwel zeker is dit het oude wapen van de stad Narva, in wat nu Estland is. De stad in “Lijfland / Livonia” kreeg in 1302 stadsrechten van de Deense koning Waldemar Atterdag, maar werd in 1346 verkocht aan de Duitse Orde. Het wapen met de roosjes en het kruis werd in 1426 verleend aan de kooplieden van Narva. In 1558 werd dit vervangen door het huidige stadswapen, toen de Russische tsaar Ivan de Verschrikkelijke de stad innam. Hiermee hebben we dus een datering van het lood tussen 1426 en 1558. Het lood is waarschijnlijk gebruikt voor de verzegeling van balen vlas of hennep. Dit waren zeer belangrijke exportproducten van Narva en het is bekend dat Nederlanders deze producten hier kochten voor de productie van scheepszeilen en –touwen: essentieel voor handel van de Hanze.
We eindigen in het zuiden met weer een loodje van het Jeugdgevangenistrrein. Het kleine loodje toont aan de ene zijde het wapen van de Zuid-Franse stad Lyon (leeuw met drie Franse lelies) en aan de ander zijde hetzelfde wapen, maar de lelies zijn nu vervangen door de tekst “Lvgdvni”: uit Lyon. Het loodje komt uit het eerste kwart van de zeventiende eeuw en werd gebruikt om lappen zijde te merken. De stad Lyon had in Frankrijk sinds 1540 een monopolie op de productie van zijde, een “essentieel” product om je als elite te kunnen onderscheiden van het gepeupel.
Deze vier vondsten zijn illustratief voor het feit dat Zutphen in het begin van de moderne tijd midden in Europa lag met een handelsnetwerk dat zich naar alle kanten uitstrekte.