Lidmatenboeken

28 september 2023

Lidmatenboeken

Lidmatenboeken zijn de registers waarin de verschillende geloofsgenootschappen opschreven wie lid was van hun genootschap. Het opmaken van de registers begon al aan het einde van de 16e eeuw toen kerkelijke overheden steeds meer eisen gingen stellen aan hun administratie. De oudste lidmatenboeken uit de regio Zutphen dateren van circa 1600. De registratie van lidmaten begon in dezelfde boeken als de registratie van dopen en huwelijken (zie informatieblad DTB-boeken). Later werden aparte registers bijgehouden.

Tot op de dag van vandaag houden de kerkgenootschappen ledenadministraties bij. Deze zoekwijzer beperkt zich tot het jaar 1811 wanneer de Burgerlijke Stand in Nederland wordt ingevoerd.


Wat vindt u in lidmatenboeken?

De registers bevatten in ieder geval de datum van belijdenis of communie en de naam van de lidmaat of communicant. In veel registers zijn ook attestaties (getuigschriften) opgenomen. Een attestatie vermeldt van welke plaats een persoon is gekomen en wanneer. Verder staat vermeld naar welke plaats hij of zij is vertrokken en wanneer. Met name door de aanwezigheid van de attestatie is het lidmatenboek één van de weinige oude bronnen waarmee de verhuizing van personen is te traceren.

Overzicht van lidmatenboeken

Anders dan de doop-, trouw- en begraafboeken hoefden de lidmatenboeken in 1811 niet ingeleverd te worden bij de burgerlijke overheid (zie ook informatieblad DTB-boeken). De  lidmatenboeken zijn daarom bij de kerkarchieven gebleven. Het RAZ bewaard de lidmatenboeken van de kerkgemeenschappen binnen de huidige gemeenten Brummen, Lochem en Zutphen. Een overzicht van de boeken bij het RAZ is opgenomen in een tabel.

Tabel met een overzicht van lidmatenboeken.

Toegankelijkheid

Vrijwilligers zijn nog bezig met het invoeren van alle namen uit de lidmatenboeken in de Collectie Genealogie. Meer over dit project leest u op de projectpagina. Zoeken in de lidmatenboeken wordt dus steeds eenvoudiger. Kunt u degene die u zoekt nog niet in deze collectie terugvinden? Geen nood, zoeken kan ook op andere manieren:

  • Bij het Gelders Archief zijn in het verleden klappers ("blauwe naamlijsten") gemaakt op vrijwel alle DTB en lidmatenboeken die in hun bezit zijn of waren. Voor de regio Zutphen ontbreken die klappers. Alfabetisch op naam kan in de naamlijsten worden gezocht. Het RAZ beschikt over fotokopieën van deze naamlijsten voor de gemeenten Brummen, Laren en Lochem. De indexen zijn over het algemeen van een goede kwaliteit.
  • Een populaire en zeer geschikte manier om de lidmatenboeken toegankelijk te maken is het maken van transcripties. Door het oude, vaak moeilijk leesbare schrift om te zetten in moderne letters kan iedereen de boeken lezen. Eerst werden deze transcripties in getypte vorm uitgegeven. Men volgde bij de transcriptie de chronologische inschrijving. Soms werden de publicaties voorzien van een naamindex. Sinds de opkomst van internet worden de boeken ook digitaal aangeboden, waardoor de zoekmogelijkheden aanzienlijker groter zijn. De transcripties van boeken uit deze regio zijn over het algemeen van een goede kwaliteit. Bij de links onder aan dit artikel vindt u de websites die dergelijke transcripties aanbieden.
  • Het RAZ biedt op deze website scans aan van enkele lidmatenboeken die zij beheert. Omdat de boeken chronologisch zijn ingericht, kan met enig bladerwerk een natuurgetrouwe afbeelding van het origineel worden bekeken en geprint.
  • Particulieren plaatsen scans en indexen op internet. De ontwikkelingen hierin gaan erg snel. De kwaliteit is erg wisselend.
  • Tenslotte geldt nog voor enkele lidmatenboeken dat zij ontsloten zijn middels niet gedigitaliseerde indexen (bijvoorbeeld de lidmatenboeken van de Nederduits-Gereformeerde Gemeente Zutphen) of dat ze in het geheel nog niet zijn ontsloten.


Valkuilen bij het onderzoek

  • Voor 1811 is een eenduidige spelling van de naam vaak niet aan de orde. In één boek kunnen dezelfde personen met een andere spelling zijn genoteerd. Zoek vooral op alle naamsvarianten.
  • Patroniemen zijn persoonsnamen afgeleid van de naam van de vader. Bijvoorbeeld: Jacobus is de zoon van Hendricus Martens. Hij wordt niet vermeld als Jacobus Martens maar als Jacobus Hendricuszn.
  • Katholieken in de regio Zutphen kerkten in de staties die op verschillende plaatsen in regio werden gesticht, bijvoorbeeld in Baak, Eerbeek-De Horst en Vorden.
  • De eerste boeken zijn soms nogal primitief en verwarrend ingericht. Zo komt het voor dat in één boek de inschrijvingen van dopen, huwelijken en lidmaten zijn geschreven, soms zelfs door elkaar.
  • Ook andere bronnen bieden mogelijk informatie over uw voorouders. In de collectie Genealogie vindt u diverse geïndexeerde bronnen.

Internet

De lidmatenboeken worden met de komst van internet op verschillende sites digitaal aangeboden. Regelmatig worden die gegevens aangevuld. Het RAZ is niet betrokken bij en verantwoordelijk voor de gegevens die op deze wijze worden aangeboden. Voor de regio Zutphen zijn de volgende sites extra van belang:


Literatuur

  • H.L. Driessen, De retroacta van den burgerlijken stand in Gelderland (Utrecht 1933).
  • Pieter van Wissing (eindred.), Geldersen gezocht. Gids voor stamboomonderzoek in Gelderland (Arnhem, Den Haag 1996).