De wens van het Cultuur- en Erfgoedpact krijgt haar eerste vorm in de Kruittoren

In 2023 hebben vijf gemeenten binnen de bredere Gelderse Stedendriehoek een plan opgevat voor een gezamenlijk Cultuur- en Erfgoedpact. Daarbij hebben zij enkele wensen en uitgangspunten uitgesproken waarbij ze de inhoudelijke invulling van het pact willen laten aansluiten. Een van de uitgangspunten is om jongeren in contact te brengen met kunst en erfgoed - niet door het simpel aan te bieden, maar door aan hen te vragen waarmee zij zich verbonden voelen en wat zij interessant vinden.

De Kruittoren in Zutphen, een prachtig historisch verdedigingswerk, is door het Erfgoedcentrum Zutphen aangewezen als werkplaats voor een jongerenproject. Beeldend kunstenaars Jesse Brinkerhof en Gijs Müller trekken, op verzoek van het erfgoedcentrum, hier een half jaar in om met een groep jongeren uit Zutphen het jaarlijkse erfgoedthema te bespreken, voelen, uitbeelden en verwoorden in een wekelijkse bijeenkomst. Dit verdedigingswerk sluit beeldend ook goed aan bij het erfgoedthema van 2025: 80 jaar vrijheid.

Herinneringscultuur

Een van de doelen het pact is om jongeren te betrekken bij het erfgoedthema. Jesse en Gijs hebben hun project, onder de naam ARMED, onder de aandacht gebracht van jongeren in de leeftijd van 18 tot 28 jaar. Ze zochten naar geëngageerde jongeren binnen hun netwerk en vonden die soms ook bij ontmoetingen op straat. De benaderde en betrokken jongeren worden door Jesse en Gijs aangemoedigd, begeleid en voorzien van materiaal - ‘de gereedschapskist’ - om te onderzoeken en uit te beelden wat herinneringscultuur voor hen inhoudt. Een wens van beide kunstenaars is om hun ideeën op een muurkrant naar buiten te brengen.

Tijdscapsule

“Wat ik er heel bijzonder aan vind”, vertelt Gijs, “is dat iets wat de geschiedenis moet bewaken, het Erfgoedpact, het archief, ook actief wil investeren in de toekomstige conservering. Ik hoop dat het signaleringen uit deze tijd kunnen zijn die bewaard worden in beeld en geschrift. Zeg maar een tijdscapsule. We gaan kijken naar het persoonlijke geluid van deze jongeren en al die persoonlijke geluiden is het geluid van ons, van iedereen. Dit zijn wij, dit is een portret, dit zijn wij nu.”

Ruimte voor experiment

“Hoe ervaart de huidige generatie hun geschiedenis, kunnen zij, voortgestuwd met ruimte voor experiment en kritiek, bijdragen aan een levendige herinneringscultuur?” gaat Jesse verder. “Geschiedenis moeten we met elkaar maken, net zoals we het heden moeten duiden, moeten we ook het verleden duiden. Dat kan op verschillende manieren en daar kan je veel bij aanstippen, maar ook heel veel dingen bij weglaten. Die mogelijkheid, die willen we teruggeven aan jongeren.”

4 en 5 mei

“Herinneren gaat normaal uit van de gemeente. Als ze daar jongeren bij betrekken is dat altijd van bovenaf georganiseerd. Neem 4 en 5 mei, de jeugd is een belangrijke groep aan wie het stokje van die herinnering wordt overgedragen. Maar die herinnering wordt hen wel gegeven door anderen. Meestal gaan ze daar geen actieve relatie mee aan”, vertelt Jesse als voorbeeld.  “Wat wij willen doen”, neemt Gijs het woord, “is kijken naar de krijgsgeschiedenis en vragen: waar gaan jullie zelf op aan? Waar verhoud jij je persoonlijk mee? En dat we die aspecten met elkaar gaan onderzoeken middels woord en beeld en dat we daarmee heel actief mee naar buiten treden om zelf een nieuwe herinneringscultuur neer te zetten. Wellicht voorbij 4 en 5 mei.”

Langzaam beginnen

“Wij kunnen al in de Kruittoren”, vervolgt Gijs. “We zijn op dit moment bezig een soort setting te maken zodat we een ontmoetingsplek kunnen zijn voor die groep. Dat zijn we nu aan het organiseren. We zijn op 1 oktober van start gegaan en zitten in de aanloopfase; kijken hoe we het kunnen organiseren en aanvliegen. We zijn dus eerst langzaamaan begonnen met het vinden en samenstellen van de groep. De jongeren hebben er zin in. Die vinden het fijn om herkend en gehoord te worden en dát moeten ze straks zelf organiseren in onze werkplaats.”

Op de foto: Teun Bakker (deelnemer), Gijs Muller, Jesse Brinkerhof en Quinn Oosterbaan (deelnemer). Foto: Quinn Oosterbaan.