Geschiedenis en kunstmatige intelligentie, werkt dat samen?
Het Cultuur- en Erfgoedpact waarin vijf gemeenten de wens hebben uitgesproken om jongeren in contact te brengen met kunst en erfgoed, is in Zutphen opgepakt onder de naam ARMED. Het Erfgoedcentrum Zutphen heeft hiervoor de Kruittoren als creatieve werkplaats beschikbaar gesteld en beeldend kunstenaars Jesse Brinkerhof en Gijs Müller gevraagd om op deze locatie met jongeren tussen de 18 en 28 jaar het erfgoedthema van 2025, 80 jaar vrijheid, te onderzoeken in al haar facetten.
De kunstenaars zijn in de Kruittoren bezig met de voorbereidingen voor de bijeenkomsten die ze wekelijks met de jongeren zullen hebben. In de maandelijkse nieuwsbrief van het Erfgoedcentrum Zutphen en op de portal zullen de jongeren de komende maanden met regelmaat een update geven van hun project. Maar eerst komt er een officiële opening. “Wij zijn op zoek naar een passende datum voor de opening, ergens eind januari. Wij zullen met een groep van zo’n veertig betrokken of geïnteresseerde jongeren aanwezig zijn. De eregasten zijn burgemeester Wimar Jaeger, erfgoedmanager Geke Hop, wethouder Sjoerd Wannet, archeoloog Michel Groothedde van de gemeente en Paulo Martina en Joost Brinkman van Musea Zutphen”, vertelt Jesse.
“ARMED is met een maand verlengd tot en met juni”, gaat hij verder. “Omdat de uitvoering bij veel partijen (ook in Zutphen) laat op gang kwam, hebben sommige van hen verlenging gevraagd. Daar is door het Cultuur- en Erfgoedpact gehoor aan gegeven en hier kunnen alle projecten gebruik van maken. Het geeft ons de mogelijkheid om langer toe te werken naar een tentoonstelling in juni, met bijpassende programmering.”
Kernteam
Jesse vertelt inmiddels een kernteam te hebben gevormd met veertien jongeren en er is nog steeds ruimte voor meer. “De groep geïnteresseerden eromheen is veel groter, zoals ook op Instagram blijkt. Sommigen van hen wonen elders vanwege hun studie en zullen niet op elk moment beschikbaar zijn. Daarom willen we het karakter van onze bijeenkomsten zo open mogelijk houden. Alle jonge geïnteresseerden zijn welkom en mogen meedoen wanneer ze kunnen. Hoge en frequente inzet, bijvoorbeeld als iemand leiding neemt over de uitvoer van een eigen idee, wordt beloond met een honorarium.”
Instagramaccount
“Onze fotograaf Quinn Oosterbaan en ik zitten geregeld samen voor de content", vertelt Jesse, "maar in de toekomst, waarin de Kruittoren volop in gebruik is genomen doen we dit graag met de hele groep. We vinden het waardevol om niet enkel zichtbaar te zijn met zomaar wat beelden en boodschappen, maar om vooral ook dingen te delen die een interessante relatie aangaan met Instagram als platform en de dingen die we hierop tegenkomen. Zo onderzoeken we welke gedaantes krijgsbedrijf en herinnering op Instagram krijgen, en hoe wij die op een interessante manier naar onze hand kunnen zetten.”
ChatGPT en AI-content
Voor hun posts op hun Instagramaccount ARMED0575 maken de jongeren gebruik van AI en ChatGPT. “Het AI-filmpje over de Spaanse inval van Zutphen in 1572 is daar een goed voorbeeld van”, aldus Jesse. “We zien onze sociale media volstromen met verschillende vormen van AI-content, een nieuw wapen in de strijd om onze aandacht. Het varieert van haast niet van echt of ‘menselijk’ te onderscheiden, zoals het door ChatGPT gegenereerde script in het betreffende filmpje, tot absurde, aandachttrekkende beelden. Op YouTube zie je dat steeds meer historisch beeldmateriaal door de AI-molen gaat. Zelfs JORTgeschiedenis, het meest populaire geschiedeniskanaal onder middelbare scholieren die zich voorbereiden op hun examens, gebruikt AI-beelden.”
“Wat doet het met onze herinnering”, vraagt Jesse zich af, “als we constant beelden gevoed krijgen die vervreemdende samenraapsels zijn van voorgaande beelden, die ons afleiden of in het beste geval een verraderlijke en artistiek laagwaardige voorstelling geven? In het project ARMED zullen de jongeren daarover met elkaar in gesprek gaan. De Kruittoren is leeggehaald en schoongemaakt en gestart wordt met de bouw van een tribune op de eerste etage. Zin om mee te denken en doen? Zoek het Instagramaccount en meld je aan via een DM.”
Op de foto: Quinnn Oosterbaan, Jesse Brinkerhof en Hidde Russhen.