Van vader op dochter: de 'Sint-Jan' zit in de familie

Een van de grootste eerste projecten van het Erfgoedcentrum Zutphen speelde zich af in en rond de Sint-Janskerk (Nieuwstadskerk): tijdens de restauratie van de toren in 2018 kreeg het publiek volop de gelegenheid om de restauratie van heel dichtbij te bekijken. En vanaf juli 2021 stellen we dankzij de samenwerking tussen het parochiebestuur H.H. Twaalf Apostelen en de monumentengidsen van het Gilde Zutphen de kerk en toren wekelijks open. De spil in al deze en meer activiteiten rondom de kerk waren Bouke van Dijk en Ton Zuethof. Bouke is nog steeds actief, Ton heeft het stokje overdragen aan zijn dochter Irene. Hij moest vanwege de ziekte ALS, die hem tenslotte te veel beperkte, afscheid nemen van zijn rol binnen de Sint-Jan en vond een waardige opvolger in zijn dochter.

“Mijn vader is heel erg verbonden met de Sint-Jan. Dat begon al met zijn vrijwilligerswerkzaamheden als technische man voor de kerk. Hij installeerde en bediende de geluids- en beeldapparatuur, maar hij was ook de man die de verwarming aanzette als er diensten en uitvaarten waren”, vertelt Irene. “En toen kwam de restauratie van de kerktoren”, vult Bouke aan. “Er werden steigers om de toren gezet en dat hebben we geweten. Om de bouwsteiger werd een publiekssteiger aangelegd. Ruim 1500 leerlingen namen deel aan een onderwijsproject bij deze restauratie en beklommen de toren. Ton en ik hadden hiervoor meegewerkt aan dit onderwijsproject. Daarnaast waren er publieksopenstellingen op zaterdagen die ruim tweeduizend bezoekers hebben getrokken. Ton klom als dat nodig was de steigers op voordat de bezoekers kwamen en zorgde ervoor dat de sneeuwlaag van het wapperende zeildoek van de praktijkruimte van het onderwijsproject af was!” (Zie bijvoorbeeld dit artikel met video.)

“Ik ben wel eens met mijn vader mee geweest, met die rondleidingen via de steigers. En als hij ergens voor gaat dan gaat hij er ook echt voor. Dan krijg je alles te weten, hij vindt het ook leuk om wat te vertellen”, Irene denkt weer terug aan het galmgat dat verder uitgehakt was voor deze doeleinden en waardoor je vanaf de steiger via een ladder in de klokkentoren kon komen.

Techniek onder de aandacht brengen

“Bij die onderwijsprojecten had Ton goed besef van de leermogelijkheden bij de groepsleeftijden. Voor elke categorie had hij weer iets anders bedacht”, vertelt Bouke, die met veel plezier terugkijkt naar de restauratieperiode. “Zo legde hij met voorbeelden uit hoe de hijstechniek met katrollen vroeger plaatsvond. De katrolletjes hangen hier nog steeds, dat vond hij helemaal leuk om te regelen. Dan legde hij uit hoe de bouwtechniek door de eeuwen heen is veranderd. Juist met dat stukje geschiedenis erbij.”

“Ton was van de techniek. Hij had door zijn werk ook veel contacten in de bouw- en techniekwereld. Hij was een van de voortrekkers van het Platform Techniek dat leerlingen van groep 8 liet kennismaken met techniek. Hij wilde mensen voor het vakwerk interesseren, zorgen voor die nodige nieuwe aanwas. Daarom zette hij zich in om de jeugd te onderwijzen. Ton probeerde het gewoon!”

Monumentengidsen van het Gilde

De gemeente heeft veel geld geïnvesteerd om de toren voor het publiek toegankelijk te maken, Hendrik Haafkens (erfgoedmanager), Ton en Bouke beseften dat ze daar iets mee moesten doen. “Wij stelden voor om naar het Gilde te gaan om de continuïteit van de openstelling te waarborgen”, vertelt Bouke. “Ton zat in de kerngroep van het Gilde. Hij keek met een praktisch oog naar de uitvoerbaarheid van zaken. Daarom was het ook goed om hem bij het vormgeven van het gidsen te hebben. Dit was een gedeelte van het Gilde waarin hij een belangrijke rol speelde. Roosterzaken en financiën hadden zijn belangstelling.”

Projecten

“In de museumnacht in 2023 ben met mijn vader mee geweest”, kijkt Irene terug op die geslaagde avond die van beiden wel weer mag plaatsvinden. “Net als mijn vader leek mij de cursus Zutphenkunde interessant. Geschiedenis heeft mijn aandacht. Na die opleiding besloot ik Monumentengids te worden bij de Sint-Jan. Bijna gelijktijdig met dat ik daar kwam, kreeg mijn vader de diagnose ALS. Hij zou op termijn dit werk niet meer kunnen volhouden en hij stelde mij tenslotte voor of ik de coördinatierol van hem over wilde nemen.”

“Mijn vader heeft zoveel vrijwilligerswerk gedaan en iedere keer als hij een project afsloot, stortte hij zich vervolgens vol overgave in het volgende project. Ja, zelfs op minder leuke klussen. Steeds was hij bezig met nieuwe dingen bedenken en bestaande dingen meer bruikbaar maken”, vertelt Irene. Bouke vult aan: “Ik kan wel zeggen dat hij alles wat hij deed met veel plezier heeft gedaan.”

Bouke geeft aan dat Irene gelijk heeft als zij zegt dat het voor Ton een prettig idee is dat het rondleiden en het vertellen over de historie van de kerk een beetje in de familie blijft. Vanaf de zijlijn is hij gevoelsmatig dan toch nog verbonden. Dat gidsen, dat lukt niet meer, maar voor de rest werkt alles nog prima, dus dat vindt hij ook wel fijn.

Dank je wel voor je inzet en jouw licht in de torenspits, Ton.

Op de foto: Ton Zuethof in de toren van de Sint-Janskerk. Foto Kees Mooiman