Voor spannende verhalen over de Achterhoek hoeft niemand zelf in de pen te klimmen: ze zijn er in overvloed en niet zelden zijn ze ontleend aan waargebeurde en soms zelfs bloedstollende gebeurtenissen. Iemand die gebruik maakte van deze verhalen in zijn werk, was dichter A.C.W. Staring (1767-1840) en het is dan ook zijn werk, dat de aanleiding vormde voor de tentoonstelling De heks van Almen, waarin negen spannende verhalen over de regio centraal staan.
Een middeleeuwse rekening
De titel van de tentoonstelling is afgeleid van de vermelding van de heks in het gedicht De Hoofdige Boer door Staring. De enige andere bron die deze heks, noemt, is G. van Hasselt, die in 1807 een stuk citeert uit een middeleeuwse rekening. Volgens hem werd de beul in 1472 door de Ghysbert Lansynck, de scholt van het Scholtambt Zutphen, betaald om naar Almen te reizen voor de terechtstelling van de heks Aleid. Ook het ijzerwerk waarmee zij werd geketend, wordt in de rekening genoemd. Helaas is de originele rekening er niet meer en is de kopie van de passage de enige overgebleven vermelding van deze, toen waarschijnlijk zeer geruchtmakende, zaak.
Bij het Regionaal Archief Zutphen en het Gelders archief worden echter veel middeleeuwse rekeningen bewaard waaruit blijkt dat terechtstellingen zoals deze veel vaker voorkwamen. Lang niet altijd gaat het om hekserij, maar zonder uitzondering levert het verhalen op over een tijd waarvan wij ons nauwelijks een voorstelling kunnen maken. Zo betaalt Lansynck in 1471 de beul voor de terechtstelling van Garit Ribbert van Ruerloy voor diefstal en het jaar erop wordt de “scharprichter” Bruen van een geregeld inkomen voorzien door de stad Zutphen.
Komt dat zien…
Het volledige verhaal van Aleid verklappen we hier niet. Daarvoor, én voor spannende verhalen over andere Achterhoekers uit het verleden kun je naar de tentoonstelling in museum STAAL. De heks van Almen is nog tot en met 29 maart te zien. Meer informatie over de tentoonstelling en de openingstijden vind je op www.museumstaal.nl.
Afbeelding: Portret van