Gravure van Christina door Simon de Passe (National Gallery London).

Medisch receptenboek

In het Oud Rechterlijk Archief Zutphen bevindt zich een medisch receptenboek dat al jaren bekend staat als het "heksenboek". Dit manuscript is in 1613 in Keulen geschreven door Christina Poppincks (ca. 1580-1633). Aan de transcriptie, de hertaling en het historisch onderzoek wordt door een team van deskundigen gewerkt. Het resultaat zal in de loop van 2022 worden gepubliceerd als een uitgave van het Erfgoedcentrum Zutphen.

Christina

Inmiddels is bekend dat Christina een zeer zelfstandige vrouw was uit een geslacht van apothekers in Emmerik. Zij werd haar hele leven geconfronteerd met de gevolgen van de Tachtigjarige Oorlog, maar desondanks trok ze een heel eigen plan. Ze stelde haar medisch receptenboek in Keulen samen en schreef hierin recepten die ze tegenkwam in andere boeken of van bekenden had geleerd. Het manuscript is na Christina's dood nog aangevuld door twee andere schrijvers; het is dus niet alléén door Christina geschreven. Bent u benieuwd naar het boek? Het is gescand en online door te bladeren in de Collectie Archieven.

In de uitgave van het receptenboek worden niet alleen een transcriptie en een vertaling opgenomen, maar ook artikelen over Christina's leven en werk, haar taalgebruik en geschiedenis van de pharmacie. De lezer kan zich onder andere verdiepen in het medisch gebruik van wijn, wat roze precies is en hoe de betrouwbaarheid van recepten vroeger werd gecontroleerd.

 ChristinaPoppinck

In de National Portrait Gallery in Londen wordt een
afbeelding van Christina bewaard. Daarbij staat
Christina's lijfspreuk: Honneur passe richesse
(eer overstijgt rijkdom).

Medewerkers

De volgende mensen verlenen geheel belangenloos hun medewerking aan deze uitgave:

  • Dineke van Krimpen (transcribent en vertaler)
  • Lex Schaars (dialectoloog)
  • Jan Berns (neerlandicus)
  • Eddy Weeda (vegetatiekundige)
  • Mariëlla Beukers (historicus en vinoloog)
  • Andrea van Leerdam (boekhistoricus)
  • Wouter Klein (historicus, specialisatie farmaceutische geschiedenis)
  • Gosse Koolstra (neerlandicus)

 

De publicatie wordt gecoordineerd door Mirjam van Velzen-Barendsen van het Erfgoedcentrum Zutphen. De vormgeving en eindredactie is in handen van Loek Kemming van Office for Design.

Meer lezen over medische geschiedenis? Dat kan bijvoorbeeld op deze websites: