Erfgoededucatie

12 mei 2020

Erfgoededucatie basisscholen 2020/2021

(deze pagina is in ontwikkeling)

De gemeenten Zutphen en Lochem ontwikkelen samen een erfgoededucatieprogramma voor basisscholen. Voor alle groepen komen er erfgoedlessen, zodat een doorlopende leerlijn ontstaat van groep 1 tot en met groep 8. Al deze lessen worden aangeboden op het digitale educatieplatform Reizenindetijd.nl. De Muzehof coördineert het programma en lokale erfgoedpartijen en scholen werken mee. Het programma wordt mogelijk gemaakt door de gemeenten Lochem en Zutphen, Erfgoed Gelderland, het landelijk Fonds Cultuurparticipatie en de provincie Gelderland.

De volgende bezoeklessen worden in het schoolljaar 2020/2021 aangeboden aan de basisscholen in Zutphen en Lochem.

Groep 1: thema Dit ben ik


Groep 2: thema De verzamelman


Groep 3: thema Mijn familie


Groep 4: thema Museumassistent


Groep 5: thema Hoe woon jij?


Groep 6: thema Je bent wat je eet


Groep 6: thema De kroniek van...


Groep 7: thema Kunstschatten


Groep 7: thema Mijn huis staat in...


Groep 8: thema Om niet te vergeten

 

Groep 1: thema Dit ben ik

Wie ben jij?

Houd je meer van racen op je fiets door de straat of spelen in een hoekje? Word je blij van muziek of luister je liever naar de vogels in de tuin? Kijk: in die hoek liggen allemaal instrumenten. En in die hoek ook! En wat gebeurt er dan als wij op die instrumenten gaan spelen? Op speelse wijze kiezen de kinderen voor een hoekje in de klas waar heel rustgevende muziekinstrumenten liggen of voor een hoek waar grote trommels staan. Kleuters ontdekken muziek, spelen samen, leren luisteren naar elkaar en naar zichzelf.

Niveau: groep 1
Aanbieder: Tessa Valstar (muziek)
Locatie: in de klas

Wie is Arin?

Door een verhaal leren de leerlingen Arin kennen. Maar hoe ziet Arin er eigenlijk uit? De leerlingen gaan, gebaseerd op het verhaal, een eigen avatar (poppetje) van Arin maken. Is het een jongen of meisje? Heeft hij/zij krullend haar of juist steil? Door samen over de uitkomsten te filosoferen komen kinderen erachter dat innerlijk en uiterlijk twee verschillende dingen zijn. Vervolgens bedenken ze samen een eigen verhaal bij foto’s van echte mensen.

Niveau: groep 1
Aanbieder: Jolien Visser (beeldend kunstenaar)
Locatie: in de klas

Terug naar overzicht ↑

Groep 2: thema De verzamelman

De verzamelaars

De leerlingen worden ontvangen door de verzamelaar. Deze draagt de verzameljas, gevuld met allemaal voorwerpen die je kunt verzamelen en die iets vertellen over de collectie van het museum. De leerlingen ontdekken spelenderwijs wat er in het museum wordt bewaard en welke verhalen daarbij horen.

Niveau: groep 2
Locatie: Musea Zutphen

Antoni en zijn dieren

Antoni leefde in een tijd, lang geleden, en hij woonde op de Wildenborch: een heel groot huis met een heel grote tuin en ook een heel groot bos. In het museum kun je foto’s zien van de plek waar hij woonde. Antoni: "Mijn hond Bram en ik spelen meestal buiten. Mijn vader en moeder noemen me ook wel eens ‘Toni, de verzameljongen’ omdat ik altijd een grote verzameling dieren om mij heen heb. In het bos doen we dan allemaal spelletjes met elkaar. Wil jij ook mee doen? Kom dan maar mee naar buiten. Dan gaan we een paar van mijn vrienden zoeken."

Niveau: groep 2
locatie: Museum STAAL, Almen

Ditjes en Datjes Minimuseum

De leerlingen nemen zelf een klein verzamelobject mee voor het Ditjes en Datjes Minimuseum. Deze vullen ze aan met een door de kunstenaar meegebrachte verzameling. Ze denken na over waarom dit past bij hun verzameling. Sorteer je op kleur, grootte of vorm? Alles kan en alles mag! Vervolgens vouwen en beschilderen de leerlingen de doosjes waar de Ditjes en Datjes in kunnen worden gepresenteerd.

Niveau: groep 2
Aanbieder: Jolien Visser (beeldend kunstenaar)
Locatie: in de klas

De waterverzameling

Bas verzamelt water, uit de IJssel, uit de zee, uit de sloot. Zijn huis staat vol flessen, potten en pannen gevuld met water! Hoe klinkt de zee? Wat gebeurt er als je op de IJssel gaat varen? En wat hoor ik daar: een lopende kraan? En wat gebeurt er als het water uit de lucht komt? Met verschillende instrumenten, flessen, en misschien ook wel een teiltje water gaan wij alle klanken van water naspelen. Een waterlied mag natuurlijk niet ontbreken!
Doelen: samenspelen, ontdekken, leren luisteren naar elkaar, zingen , plezier in muziek.

Niveau: groep 2
Aanbieder: Tessa Valstar (Muziek)
Locatie: in de klas

Terug naar overzicht ↑

Groep 3: thema Mijn familie

Op bezoek bij opa en oma, hoor ik nou muziek?

Loes gaat vandaag op bezoek bij opa en oma. Oma zit lekker te breien in de kamer en opa is aan het klussen in de schuur. Oma heeft een leuk muziekje opstaan en begint opeens te dansen: "Opa kom toch kijken en doe mee!" Ja hoor, opa kent zelfs nog een lied, nu wordt het pas echt leuk. Tijdens deze les wordt er gespeeld op ritme-instrumenten en wordt er gedanst en gezongen. Doelen: samenspelen, bewegen, leren luisteren naar elkaar, zingen, ontwikkelen van ritme gevoel, plezier in muziek.

Niveau: groep 3
Aanbieder: Tessa Valstar (Muziek)
Locatie: in de klas

Op de thee bij een adellijke familie

De leerlingen gaan op pad in het museum en ontdekken zo de bijzondere, adellijke familie die hier heeft gewoond. Ze vergelijken dit met hun eigen familie. Waar kom je vandaan? Wie is je familie? En wat maakt jouw familie eigen en uniek?

Niveau: groep 3
Locatie: Musea Zutphen

Terug naar overzicht ↑

Groep 4: thema Museumassistent

Museumassistent

Van archeoloog tot schoonmaker: in het museum is veel werk te doen! Tijdens het museumbezoek onderzoeken de leerlingen de collectie van het museum. Ze zetten als een echte restaurateur de borden weer in elkaar; ontwerpen reclame voor het museum en ontdekken als conservator hoe je een verhaal vertelt met spullen. Door middel van een activiteitencircuit ontdekken de leerlingen de verschillende functies en beroepen in een museum.

Niveau: groep 4
Locatie: Musea Zutphen

Van griffel tot wasteil

Stel dat je terug in de tijd zou gaan. Zo’n 100 jaar geleden leefden mensen heel anders dan nu. Wat zeggen de spullen van die mensen over hen? In Museum Smedekinck gaan de leerlingen aan de slag met activiteiten uit het huishouden van ongeveer 100 jaar geleden. Voorbeelden hiervan zijn het kledingwassen in de teil, naar school gaan en wol spinnen. Daarnaast vergelijken ze het leven van vroeger met dat van hunzelf, onder andere aan de hand van de olielamp, de linnenkast en de bedstee.

Niveau: groep 4
Locatie: Museum Smedekinck, Zelhem

Terug naar overzicht ↑

Groep 5: thema Hoe woon jij?

Meer dan een veilige plek

Op het mooi gelegen landgoed Verwolde staat een edelmanshuis omringd door het bosgebied Oranjewoud. Tijdens de rondgang door het huis leren de kinderen op een leuke manier meer over de vroegere bewoners.

Niveau: groep 5
Locatie: Huis Verwolde Laren

Welkom in de middeleeuwen

Ontdek het leven van Uddo, een middeleeuwse boerenjongen die met zijn ouders en zussen in Zutphen woonde. Hoe zag zijn huis eruit? Wat deed Uddo de hele dag? De klas krijgt eerst een interactieve rondleiding, waarin een gemiddelde dag van Uddo tot leven komt. Daarna gaan de leerlingen aan de slag met activiteiten uit het dagelijks leven van het middeleeuwse gezin: wol spinnen, vuur maken, bouwen of versterken van het huis en houthakken. Als er tijd over is, mogen ze - net als Uddo - echte middeleeuwse spellen spelen.

Niveau: groep 5
Periode: begin april tot eind september
Locatie: Erve Eme in Zutphen

Hoe woon jij, hoe woonde hij?

Op een stadsboerderij in de Hoven, de tuinderswijk van Zutphen daar woonde boer-kunstschilder Herman Kip tot aan zijn dood in 2006. Hier verzorgde hij zijn schapen en bracht hij zijn vrije tijd door met schilderen. Van modernisering wilde hij niets weten: alles in en om de boerderij bleef in originele staat, zoals zijn ouders daar in de 19e eeuw leefden. Met bedsteden, open haarden en balkzolder, maar zonder toilet en waterleiding. Niet alleen de boerderij is bijzonder, ook zijn schilderwerk is ongekend. Hij beschilderde zijn hele werk- en woonomgeving.

Niveau: groep 5
Locatie: Museum Boer Kip in de Hoven (Zutphen)

Terug naar overzicht ↑

Groep 6: thema Je bent wat je eet

De boer op!

Op ongeveer 1,5 km van het centrum van Warnsveld / Zutphen, bent je van harte welkom op 'Klein-Graffel', het rundvee (melkvee)bedrijf van de familie Hissink. Leerlingen ervaren de boerderij van gras tot melk. We gaan in ieder geval langs de koeien, waar de leerlingen kunnen zien hoe deze gemolken worden door de melkrobot. Proeven mag! De kalveren komen ook uitgebreid aan de orde; wie durft mag de kalfjes aaien en knuffelen en wellicht is er tijdens de les de mogelijkheid om bij de kalfjes in de hokjes te zijn.

Niveau: groep 6
Locatie: Boerderij Klein-Graffel Warnsveld

Voedsel van vroeger

Op Erve Eme, een boerenerf uit de tijd van de Franken (rond 600 na Chr.) kun je zien én beleven hoe mensen in die tijd zorgden voor hun dagelijkse maaltijden. Wat kwam er kijken bij het verzamelen en maken van voedsel? Hoelang waren mensen bezig met het bereiden van het eten? De leerlingen gaan zelf aan de slag met het maken van vuur, bakken van brood en het zoeken van geneeskrachtige kruiden.

Niveau: groep 6
Periode: begin april tot eind september
Locatie: Erve Eme Zutphen

Groep 6: thema De kroniek van …

Archeologie in de klas

Wat doet een archeoloog eigenlijk? Wat vindt een archeoloog allemaal en hoe oud zijn de dingen? Er komt een echt archeoloog in de klas met gereedschappen én vondsten. De leerlingen gaan zelf op onderzoek uit. De leerlingen leren zo over het wetenschappelijke vak archeologie maar ook over de geschiedenis van hun eigen omgeving.

Niveau: groep 6
Aanbieder: Erve Eme in samenwerking met Musea Zutphen, Team Archeologie Zutphen én Saxion HBO Archeologie
Locatie: in de klas

Het Koffertje van Staring

Reis mee door het land van de Achterhoekse dichter en landbouwkundige A.C.W. Staring. Ontdek wie Staring was en leer zelf gedichten schrijven en voordragen.

Niveau: groep 6
Locatie: Museum STAAL Almen

In de voetsporen van Henric

De leerlingen gaan, aan de hand van een dag uit het leven van Henric, op zoek naar voorwerpen en verhalen uit de middeleeuwen in Musea Zutphen en doen een begeleide wandeling in het oude centrum van Zutphen.

Niveau: groep 6
Periode: april tot met oktober
Aanbieder: Musea Zutphen in samenwerking met de Zutphense Stadsgidsen, het Gilde en de Historische Vereniging Zutphen.
Locatie: Musea Zutphen

Van kaarsenkroon tot kettingslot: verhalen in de Walburgiskerk

Oude boeken aan een ketting, een kaarsenkroon vol eenhoorns en kleurrijke schilderingen op torenhoge plafonds. Vól verhalen zitten ze: de Librije, oudste bibliotheek van Nederland, en de Walburgiskerk, oudste kerk van Zutphen. De leerlingen ontdekken dat je een verhaal op allerlei manieren kan vertellen. Schrijven, voorlezen, schilderen, uitbeelden en nog veel meer. En hoe vertellen ze zelf graag een verhaal? In een interactieve les ontdekken de leerlingen de waarde van bronnen en welk verhaal ze vertellen.

Niveau: groep 6
Locatie: Walburgiskerk Zutphen

Bewaard Erfgoed

Door de voorbereidende les zijn de leerlingen geïnspireerd door een historisch voorwerp uit hun eigen naaste omgeving. We laten de leerlingen ondervinden wat de meerwaarde is van hun eigen identiteit en naaste omgeving in relatie tot Land-art. De leerlingen zijn gestimuleerd actief te denken vanuit hun eigen perspectief en vanuit het perspectief van hun ouder(s) en/of grootouder(s) en kunnen vertellen waarom een historisch voorwerp bewaard is gebleven.
Niveau: groep 6
Aanbieder: Mirjan Koldeweij
Locatie: in de klas

Terug naar overzicht ↑

Groep 7: thema Kunstschatten

Ik zie mezelf, ik zie jou

Ik zie mezelf ik zie jou is een les over portretten, kijken en collagekunst maken. Tijdens een speciale rondleiding gaan de leerlingen scherper waarnemen door het kijken naar de portretten in Museum Henriette Polak. Ze leren luisteren naar elkaar, respectvol van mening te verschillen en voortbouwen op elkaar. Elke observatie is waardevol, er is geen goed of fout. De museumdocent is hier geen bron van kennis, maar faciliteert het gesprek volgens een vast patroon met open vragen. Kennis van en ervaring met kijken naar kunst is niet nodig. Ook maakt iedereen, onder begeleiding van een kunstdocent, een portret in collagevorm. Het portret kan gelijk mee naar school.

Niveau: groep 7
Locatie: Musea Zutphen

Poëzie met Staring

De bekende Achterhoekse dichter A.C.W. Staring had een eigen landgoed aan de Wildenborch dat hij zag als zijn veilige thuishaven. In museum STAAL in Almen maken leerlingen kennis met zijn manier van denken, en natuurlijk met zijn manier van gedichten schrijven. In de workshop ‘Poëzie met Staring’ onderzoeken de kinderen waar zij zich eigenlijk het meest op hun gemak voelen. Daarover schrijven ze een eigen gedicht.

Niveau: groep 7
Locatie: Museum STAAL, Almen

Goed kijken / Scherp tekenen

Museum MORE geeft kinderen de gelegenheid om aan de hand van een leskist met opdrachten en tekenmateriaal, goed te leren waarnemen in het museum. Dit wordt vervolgens uitgewerkt door de kinderen in een tekening en in de antwoorden op vragen. Uitleg via leskaarten met leuke praktische tekenaanwijzingen. In elke lesbrief komt een beeldaspect zoals vorm, kleur, compositie, structuur, licht, aan de orde. Plezier in het kijken naar kunst gegarandeerd!

Niveau: groep 7
Locatie: Museum MORE, Gorssel

Klokkenkunst

In deze les leren de kinderen over het carillon als kunst- en erfgoedobject. De rode draad wordt gevormd door de rol van carillon/muziek in het leven van mensen vroeger en nu. Er is in deze les aandacht voor het ambacht als kunstvorm (de functionele kunst) en het maken/luisteren naar muziek (kunst om de kunst). In de bezoekles gaan de leerlingen aan de slag met het maak- en gebruikersproces van de klokken: hoe maak je de klokken (vorm); hoe bespeel je ze (inhoud); waarvoor gebruik(te) je ze (functie).

Niveau: groep 7
Locatie: Wijnhuistoren in Zutphen

De verborgen schat

De leerlingen gaan een van de grootste mysteries van de Nieuwstadskerk oplossen. Het gerucht gaat dat de oude glas-in-loodramen in duizenden stukjes zijn verbrijzeld. De glas-in-lood stukjes zijn vermist. De leerlingen kruipen in de huid van een rechercheur en moeten de stukjes terugvinden om erachter te komen wat er met de glas-in-loodramen is gebeurd. Ze werken als teams samen om, aan de hand van opdrachten, het mysterie op te lossen. Voor elke voltooide opdracht krijgen de teams hints. Alle hints vormen samen het verhaal over het mysterie van de Nieuwstadskerk.

Niveau: groep 7
Locatie: Nieuwstadskerk in Zutphen

Bladeren in oude kinderboeken

Dik Trom en Kruimeltje, wie kent ze niet? De kwajongens met een gouden hart! Deze boeken zijn geschreven rond 1900. Jongens gaan op avontuur en meisjes blijven braaf binnen met het keukentje of de pop. Is dat nu, 120 jaar later, nog steeds zo? De leerlingen maken kennis met hoofdpersonen uit verschillende kinderenboek. Hoe gedraagt de hoofdpersoon zich? Hoe ziet zijn/haar gezin er uit? Wat doet zijn/haar mama en papa? Wat zegt dit over de tijd waarin het boek geschreven is? Uiteindelijk bouwen de kinderen samen een tijdlijn met de verschillende kinderboeken.

Niveau: groep 7
Locatie: in de klas/Het Stadshuus Lochem

Klokken Gudulakerk bespelen

Hoe leuk is het om de Gudulakerk te beklimmen en zelf de klokken te laten spelen. De beiaardier neemt de kinderen in groepjes mee op ontdekkingstocht in de eeuwenoude kerk. Was de kerk altijd van steen? Welke geheimen zitten er achter de helwitte muren? Waar gaan de oude schilderingen over?

Niveau: groep 7
Locatie: Gudulakerk, centrum Lochem

OrgelkidZ

Meer dan 2000 orgelpijpen blazen de mooiste melodieën de Zutphense Walburgiskerk in. Maar hoe zit zo’n instrument in elkaar? En waar komt het geluid vandaan? Leerlingen zetten zelf een orgel in elkaar en spelen erop. Daarnaast gaan ze aan de slag met kijk- en luisteropdrachten rondom het Baderorgel. Aan het einde geeft de organist een klein concert.

Niveau: groep 7
Aanbieder: Stichting Henrick Baderorgel Zutphen
Locatie: Walburgiskerk Zutphen

Groep 7: thema Mijn huis staat in

Met droge voeten

In de boot krijgen leerlingen informatie over de Berkelzomp en de rivier de Berkel, een echte regenrivier. Dat betekent dat de rivier er is om het water af te voeren. Vroeger tenminste, tegenwoordig moet het water zo lang mogelijk vastgehouden worden. En dat is te zien aan de nieuwe loop van het water. In het museum wordt verteld over de dichter Staring en zijn familie. Hij schreef niet alleen, zijn gedicht De Hoofdige Boer is wereldberoemd in de Achterhoek, hij deed ook veel om de streek droog te krijgen. Bovendien zorgde hij goed voor de boeren in de buurt. De groep wordt in tweeën gedeeld: groep a gaat vanaf het zwembad varen met een Berkelzomp, groep b begint in het museum. Daarna wordt er omgewisseld.

Niveau: groep 7
Periode: voorjaar/zomer
Locatie: Museum STAAL/zwembad Almen

De Torenwachter

Leerlingen ontdekken aan de hand van de oude kaarten van Zutphen op een speelse manier de ontwikkeling van de stad. Daarna zien ze vanaf de toren van de Walburgiskerk die ontwikkeling in het echt.

Niveau: groep 7
Aanbieder: Walburgiskerk en Musea Zutphen
Locatie: in het museum en op de Walburgistoren

Wederopbouw – de nieuwe tijd

De leerlingen gaan in groepsverband in de voorbereidende les een ontwerp maken van hun nieuw te bouwen gebouw, geïnspireerd op een wederopbouwgebouw uit hun woonplaats. Tijdens de cultuurontmoeting met de kunstenaar gaan ze het ontworpen gebouw ook werkelijk bouwen in groepsverband. De omzetting van twee- naar driedimensionaal bouwen komt goed aan bod en de leerlingen komen hierbij nog veel meer facetten tegen.

Niveau: groep 7
Aanbieder: Mirjan Koldeweij & Berna Bonekamp
Locatie: in de klas

Landhuis Reuversweerd

Neem je leerlingen mee naar een unieke locatie en bekijk de restauratie van een monumentaal pand van dichtbij. Het Gelders Restauratie Centrum nodigt jullie uit voor een bezoek aan Buitenplaats Reuversweerd. Tijdens de rondleiding kunnen leerlingen de verschillende facetten van restaureren bekijken. Zo kunnen ze het landgoed ontdekken en gaan ze zelf aan de slag met opdrachten. Ze krijgen bijvoorbeeld inzicht in de restauratie van het dak, isoleren van het hoofdgebouw en ze gaan zelf de hoogte van bomen meten.

Niveau: groep 7
Aanbieder: Het Gelders Restauratie Centrum (GRC)
Locatie: Landhuis Reuversweerd, Brummen

Terug naar overzicht ↑

Groep 8: thema Om niet te vergeten

Kees en de verdwenen stad

De moeder van de 13-jarige Joodse Kees vindt het niet nodig om onder te duiken. Toch besluit Kees, nadat hij allerlei nare verhalen heeft gehoord, zijn koffer te pakken om te vertrekken naar Aalten, waar hij de rest van de oorlog onderduikt. Na de oorlog komt hij terug in een stad die hij niet meer herkent. Wij gaan Kees helpen door hem te vertellen wat hij moet weten over de periode die hij gemist heeft, zodat hij samen met de andere mensen die de oorlog hebben overleefd de stad en hun leven weer kan opbouwen.

Niveau: groep 8
Aanbieder: samenwerking van Historische Vereniging Zutphen, Het Gilde en Stadswandelingen Zutphen
Locatie: Stadswandeling in binnenstad Zutphen

Zoektocht naar missing man piloot William Hurrell

Tussen Gorssel en Eefde stortte op 26 september 1944, vlak na de Slag om Arnhem een Britse Jachtbommenwerper neer. In november 2019 zijn de resten van dit wrak opgegraven en geborgen. Er zijn veel gegevens uit bronnenonderzoek en uit de opgraving over wat zich hier heeft afgespeeld.

Niveau: groep 8
Aanbieder: Historische vereniging De Elf Marken uit Gorssel
Locatie: Gorssel

Tweede Wereldoorlog in de klas

Op school komt een interactieve tafel, met iPads, te staan, waarmee de leerlingen zelf allerlei wetenswaardigheden over de oorlog in Zutphen en omgeving kunnen opzoeken. Inclusief werkbladen en opdrachten.

Niveau: groep 8
Aanbieder: Musea Zutphen
Locatie: In de klas

Terug naar overzicht ↑

 

 

 

 

 

Fiona de Heus

Communicatie